عزل و نصب‌ در عربستان، ملک سلمان به دنبال چیست؟

نگاهی گذرا به عزل و نصب‌های جدید در عربستان از تلاش پادشاه این کشور برای قبضه کردن قدرت پرده برمی‌دارد.

این‌که «ملک سلمان» پسرانش را در پست‌های اصلی کابینه گماشته و یک شورای امنیت ملی را زیر نظر دفتر سلطنتی تشکیل داده به خوبی نشان می‌دهد که پادشاه عربستان سودای یکه‌تازی در قدرت را در سر می‌پروراند.

از چنین منظری، تغییرات گسترده ملک سلمان نه در چارچوب توسعه و پیشرفت عربستان بلکه در قالب امیال شخصی و انگیزه‌های سیاسی ارزیابی می‌شود.

از این‌رو بایستی گفت که ملاک پادشاه عربستان در عزل و نصب‌های اخیر نه شایستگی افراد بلکه نزدیکی و وابستگی آنها به خاندان سلطنتی بوده است یعنی صددرصد مورد اعتماد و وفادار به پادشاه باشند. به عنوان نمونه ملک سلمان خالد بن سلمان، پسرش را به عنوان سفیر عربستان در آمریکا منصوب کرده و یا  شاهزاده عبدالعزیز بن سلمان بن عبدالعزیز دیگر پسر پادشاه وزیر مشاور در امور انرژی و صنعت و معدن شده است.

در این میان برخی تحلیل‌گران معتقدند که انتصاب‌های اخیر عربستان مقدمه تاجگذاری بن سلمان است. در این باره روزنامه اینترنتی رای الیوم لندن در یادداشتی به قلم عبدالخالق النقیب آورده است: «ظاهراً ملک سلمان فرصتی تاریخی برای ایجاد یک قدرت تمام عیار خانوادگی پیدا کرده است تا آمادگی و نقش بعدی خود را در تاجگذاری پسرش محمد بن سلمان و معرفی او به عنوان شاه کشور و سپردن سکان فرماندهی عربستان سعودی به او تضمین کند. این کار میسر نخواهد بود مگر بعد از تحکیم سیطره ملک سلمان بر نهادهای حساس حکومت و گماشتن فرزندانش در پست های کلیدی و دارای نفوذ».

مضاف بر این‌که برخی تغییرات به نگرانی امنیتی خاندان سطنتی برمی‌گردد. زمین‌گیر شدن عربستان در باتلاق یمن که افزایش تلفات‌ و طولانی شدن جنگ با آینده‌ای نامشخص را به دنبال داشته به  ابراز نارضایتی نیروهای سعودی پیوند خورده و به یک دغدغه امنیتی برای آل سعود تبدیل شده است. 

از این‌رو پادشاه عربستان با این انتصاب‌های گسترده سعی دارد از  بروز نارضایتی‌ها و اعتراضات احتمالی به ویژه در بدنه ارتش و نظامیان (نافرمانی و کودتا) جلوگیری نماید. بر این اساس، ملک سلمان دستور داده به عنوان پاداش به تمامی عواملی که در خطوط مقدم عملیات موسوم به توفان قاطعیت و احیای امید (تجاوز علیه یمن) حضور دارند حقوق دو ماه پرداخت شود. این دومین بار است که طی شش ماه به آنها پاداش داده می‌شود. 

همچنین در این راستا، پادشاه عربستان فرمان تشکیل یک مرکز امنیت ملی زیر نظر دیوان سلطنتی این کشور را صادر کرده است. قرار است در دیوان سلطنتی شغلی به عنوان مشاور امنیت ملی ایجاد شود و مرکز امنیت ملی نیز زیر نظر مشاور امنیت ملی اداره شود. در این باره ملک سلمان در حکمی جداگانه «محمد بن صالح الغفیلی» را به سمت مشاور امنیت ملی کشور منصوب کرد. همچنین شاه عربستان «یوسف بن علی الادریسی» را از سمت معاون رئیس سازمان اطلاعات کشور برکنار و او را بازنشسته کرد و «احمد بن حسن بن محمد عسیری» را به سمت معاون رئیس سازمان اطلاعات کشور منصوب نمود.

از سوی دیگر وابستگی ساختار اقتصاد عربستان به نفت،  واقعیتی نیست که قابل کتمان باشد. از این‌رو یکی از پسرهای پادشاه که فردی مورد اعتماد است  به سمت وزیر مشاور در امور انرژی و صنعت و معدن منصوب شده تا میزان فروش و تحولات انرژی را به‌طور دقیق برای حکومت رصد کند اما در این میان رژیم سعودی  از حرکت عربستان به سمت اقتصاد غیرنفتی سخن به میان می‌آورده و مدعی  شده که  این کشور پروژه جدید انرژی خورشیدی در دستور کار خود قرار داده است.؟!

...................................................

مصطفی عبدلی