وعده های آبکی، طرح های خیالی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، نزدیک به 20 سال است که از بین رفتن مزارع و خشک شدن حوضچه های کشاورزی، مهاجرت به شهر و زرد شدن سیمای سرسبز دشت ها و باغ ها، در صدر مهمترین خبرهای بخش مرکزی استان قم قرار دارد؛ اتفاقاتی نا خوشایند که هر سال در اثر بی تدبیری مسئولان، ریشه دار تر شده و جمعیت 7 هزار و 400 نفری دهستان قمرود را در آستانه مهاجرت قرار داده است؛ جمعیتی که با وعده های پی در پی مسئولان مبنی بر حل شدن قریب الوقوع این مشکل، هر سال تصمیم به مهاجرت را به سال بعد موکول، و خانه و کاشانه و بخشی از کشاورزی و دامداری خود را با چنگ و دندان حفظ کرده اند.

علی احمد میاندشتی کارشناس هواشناسی استان  می گوید: ميانگين بارش هاي ثبت شده قم در بلند مدت(32 سال گذشته) 120 ميلي متر بوده است كه بارش هاي امسال در مقایسه با مقدار میانگین، رشد 73 و 7 دهم درصدی را نشان می دهد.

این رشد خوشحال کننده نوید بخش پایان خشکسالی، به ویژه در بخش های کویری استان بود؛ اما شواهد موجود چیز دیگری می گفت.

آغاز ماجرا...

پیگیری های میدانی را از روستاهای دهستان قمرود آغاز کردم؛ روستای مُشک آباد؛ جایی در دورترین نقطه از مرکز استان، که جاده ای رنگ و رو رفته، مرز میان خانه های کاه گلی اش با کویر مرکزی ایران است.

با ورود ما به روستا، تانکر آب هم از راه رسید؛ صدای بوق های پی در پی، اهالی روستا را از خانه ها بیرون کشید؛ زنان و کودکانی که دبه به دست، در زیر آفتاب داغ کویر، به سمت تانکر آب می دویدند؛ شادی و هیاهوی بچه ها، همچون خوشحالی کسانی بود که در بیابانی برهوت به آبی گوارا رسیده باشند.

دختری جوان با چادری گل دار نظرم را جلب کرد؛ از او در خصوص وضعیت آب روستا پرسیدم؛ در جواب گفت: خودتان که می بینید؛ هر روز و هر شب ساعت ها آب خانه ها قطع می شود؛ از ترس سوختن پمپ کولرها، شب ها جرائت روشن کردنشان را نداریم.

کمی آن طرف تر، پیرزنی عصا به دست با یک دبه بیست لیتری به سمت تانکر می آمد؛ هر چند قدمی که راه می رفت، کمی می ایستاد و نفسی تازه می کرد؛ به سمت ما آمد و با صدایی که به شماره افتاده بود گفت: من کسی را ندارم؛ همه بچه هایم به خاطر بی آبی به شهر مهاجرت کرده اند؛ حالا من تنها مانده ام و حتی گاهی از رسیدن به آب تانکر ها هم جا می مانم.

پیگیری های بی نتیجه، نامه های بی پاسخ

روستای کوه سفید مقصد بعدی ما بود؛ وضعیت آنجا هم دست کمی از روستای قبلی نداشت؛ یکی از اهالی روستا که زنی میانسال بود با نامه ای در دست به سویم آمد و گفت: این نامه حاوی گلایه های ما از وضعیت آب است که به اعضای شورا دادیم؛ آنها گفتند که این موضوع ربطی به ما ندارد و باید برای بخشدار نامه نگاری کنید؛ با هزار زحمت نامه دیگری با امضای اهالی روستا به بخشداری فرستادیم که البته از آنها هم آبی گرم نشد.

پیرزنی که در کنار او ایستاده بود و به نظر زن دوران دیده ای می آمد، در تایید صحبت های او گفت: 80 سال است در اینجا زندگی می کنم؛ اوایل اوضاع خیلی خوب بود؛ دامداری رونق داشت؛ ولی حالا چی؟ حتی آب خوردن نداریم و همین آب شور کم را هم شاید به زودی از دست بدهیم؛ به دهیار می گوییم میگوید به من ربطی ندارد؛ به شورا می گوییم می گوید به بخشدار زنگ بزنید؛ پس این ها چه کاره اند ؟مگر وقتی کار خود را شروع کردند قسم نخوردند که برای آبادی خدمت کنند؟ پس وجدانشان کجا رفته؟!

در این اوضاع و احوال، برخی تیترهای خبری هم نمک روی زخم ما هستند؛ این جمله را پسری جوان گفت که با گوشی هوشمندش خبر حل شدن مشکل آب دهستان قمرود را نشانم می داد؛ تیتر خبر این بود:

«با تامین شدن بودجه به زودی تا پایان سال مشکل آب قمرود حل خواهد شد.»

تاریخ خبر پنجم تیرماه سال گذشته را نشان می داد؛ یعنی حدود 14 ماه پیش؛ خبری که حکایت از حل مشکلی داشت که نه تنها بر طرف نشده بلکه اسفبار تر هم شده بود.

در جستجوی آب

وضعیت در روستای میرآباد بحرانی تر بود؛ یکی از اهالی می گفت: چند وقت پیش سه روز آب نداشتیم؛ بچه هایم دچار اسهال و استفراغ شده بودند؛ مشکلی که گریبان خیلی ها را گرفته بود؛ او می گفت: برخی ها نگذاشتند خبر بی آبی چند روزه ما به گوش رسانه ها برسد.

شخص دیگری می گفت: گاه آنقدر قطعی آب داریم که مجبوریم برای تهیه آب به قم برویم؛ لباس هایمان را هم برای شستشو به خانه اقوام در قم می بریم؛ این کار رفت و آمد تقریبا هر روزه در این مسیر 20 کیلومتری و ایجاد مزاحمت برای دوست و فامیل مشکل کوچکی نیست.

مخزن هایی که جوابگوی جمعیت نیستند

آنچه پیگیری های چند روزه ما در بیش از 15 روستا نشان می داد این بود که بی آبی، مشکل مشترک همه روستاهای قمرود بود؛ در این چند روز بارها با دهیارها و اعضای شوراهای روستایی تماس گرفتم اما هیچ کدام پاسخگو نبودند؛ پس از چند روز، توانستم با آقای ابراهیمی، دهیار سه روستای دهستان قمرود به صورت حضوری صحبت کنم؛ او می گفت: مشکلات اینجا به حدی بغرنج است که حتی مسئولان اجازه رسانه ای شدن برخی از آنها را نداند.

از او پرسیدم کدام مشکلات؟ او در حالیکه با عجله از من خداحافظی می کرد گفت: نمی توانم چیزی بگویم .

حرفهایش علامت سوال های زیادی در ذهنم ایجاد کرد؛ برای پی بردن به مشکلات کتمان شده دست به کار شدم؛ در روند پیگیری ها، به کلید دار مخازن آب بخش رسیدم؛ او به ما قول همکاری داد و ما را به محل مخازن برد.

9 هزار مترمکعب آب شیرین از سد کبار راهی بخش مرکزی می شود؛ مقصد اولیه آب شهر قنوات و روستاهای اطراف است با 27 هزار نفر جمعیت؛ این آب از آنجا راهی سه مخزن در ارتفاعات جاده گرمسار می شود و پس از آن از طریق انشعابات به نقاط مختلف بخش منتقل می شود.

چند کیلومتر مسیر سنگلاخی را طی کردیم تا به ارتفاعات جاده گرمسار رسیدیم؛ دو تپه مرتفع که سه مخزن آبی رنگ با دیوارهای قدیمی روی آن خود نمایی می کرد.

در حین بازدید از مخازن بودیم که مسئول آب و فاضلاب روستایی بخش مرکزی از راه رسید؛ ابتدا اجازه تصویربرداری از داخل مخازن را نداد ولی با اصرار ما راضی به همکاری شد.

آقای کاشانی می گفت: متاسفانه دو مخزن در سال 68 و یکی در سال 72 ساخته شده که در آن زمان جوابگوی جمعیت 3 هزار و 800 نفری روستاهای بخش بود اما حالا با افزایش جمعیت به حدود 7 هزار و 420 نفر، این مخازن کارایی لازم را ندارند.

از او در باره حجم این سه مخزن پرسیدم  که گفت: این مخازن در مجموع هزار و 100 متر مکعب ظرفیت دارند که در حال حاضر در آنها 500 متر مکعب آب وجود دارد؛ البته روزهایی هم داریم که عمق آب به 20 سانتی متر هم نمی رسد.

از او پرسیدم پس چرا تا کنون راهکاری پیدا نکرده اید؟ میکروفون خاموش بود ولی گوش هایم کلمه به کلمه حرف هایش را ضبط می کرد.

کاشانی مکثی کرد و با لحنی حق به جانب گفت: چرا انجام نداده ایم؟ مرحله جدید طرح آبرسانی به قمرود در حال اجراست؛ اقدامات خوبی انجام شده است و به زودی به بهره برداری می رسد.

به او گفتم یعنی رینگ جدید آبرسانی را دیگر کامل شده بدانیم؟ گفت: نه تا این حد؛ نزدیک به20کیلومتر خط ساخته شده است ولی 12 میلیارد تومان بودجه لازم است که اگر تامین شود این طرح تکمیل خواهد شد.

هنوز چند روز از این اظهارات نگذشته بود که در جلسه آب و فاضلاب روستایی که با حضور بخشدار و دیگر مسولان استانی و تمام دهیاران بخش مرکزی برگزار شد، جبلی مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب روستایی استان گفت: تا کنون هیچ طرحی برای آبرسانی به قمرود اجرا نشده؛ بیش از 74 کیلومتر خط باید ساخته شود که چیزی نزدیک به 47 میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد که اگر تامین شود تازه کارها را آغاز خواهیم کرد.

این حرف ها دقیقا در تضاد با ادعاهای مسول آب و فاضلاب روستایی بخش مرکزی بود؛ ضد و نقیض های مسئولان ما را برای پیگیری های دقیق تر مصمم تر کرد.

  خبرهای جدید از دل آرشیو های کهنه

تحقیقاتم را از آرشیو مصاحبه های مطبوعاتی مسئولان در چند سال گذشته آغاز کردم؛ سال 94 شرکت آب و فاضلاب از زبان مدیر عامل این شرکت در خبری اعلام کرده بود که طرح آبرسانی به قمرود از سال 84 آغاز شده و خط جدید نیز در حال ساخت است؛ او همچنین در این خبرگفته بود: با اعتباری نزدیک به 400 میلیون تومان که به زودی از اعتبارات استانی تامین می شود، مشکلات افت فشار و قطعی های آب حل خواهد شد.

لابلای خبرها و گزارش ها، به گزارشی دیگر برخوردم؛ اواخر سال 95 آقای جبلی، مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب روستایی استان گفته بود: برای انتقال آب به قمرود از رینگ جدید آب قم، به اعتباری بالغ بر9 میلیارد تومان احتیاج داریم که مقداری از آن تامین شده و ما بقی به زودی تامین می شود؛ او گفته بود: هم اکنون در حال تجهیز کارگاه هستیم که  تا پایان سال تکمیل می شود.

در همین حین چشممم به خبر دیگری افتاد؛ خبری که دیگر همه چیز را برایم روشن کرد؛ تاریخ خبر برای سال   97 بود؛ آقای جبلی در آن از تکمیل دو مرحله از طرح جدید آبرسانی به قمرود خبر داده بود؛ او گفته بود: فقط یک مرحله دیگر باقی مانده است که با تامین 9 میلیارد تومان اعتبار ، این طرح تا سال 98 به طور کامل تکمیل می شود و دیگر مشکل آب مشترکان روستاهای قمرود به کلی بر طرف خواهد شد.

این ضد و نقیض ها سوالات و ابهامات زیادی در ذهنم ایجاد کرده بود؛ سوالاتی که مسئولان، حاضر به پاسخگویی به آن نیستند؛ آنچه در این میان برایم ابهام بیشتری داشت، بودجه های میلیاردی اشاره شده در خبرهای سال های قبل بود؛ پول هایی هنگفت که در دو حالت قابل کنکاش اند؛ در حالت اول خبرهای سال های قبل مسئولان دروغ محض بوده که در این صورت نه بودجه ای در کار بوده، نه طرحی؛ حالت دیگرش اما نقاطی تاریک دارد که روشن شدنشان در گرو شکسته شدن سکوت مسئولان است و شفاف شدن اصل ماجرا؛ سکوتی که اگر ادامه دار شود، دهها سوال و ابهام دیگر را به ذهن مخاطب جاری خواهد کرد که باقی ماندش در ذهن ها نه به نفع مردم است و نه مسئولان.

رئیس جعفری _ خبرگزاری صدا و سیما _ قم