زیبارویان اصیل

بِی و بِیک سنگ صبور عروس‌های دزفولی

بهناز پویان نسب می‌گوید: حدود ۴۰ سال پیش مادربزرگم برای خاله ام درست کرده بود، من توانستم ۴ سبک از این عروسک‌ها را پیدا کنم که یکی از این‌ها را خودم احیا کردم، یک مورد دیگر هم هست که چهره اش شبیه عروسک‌های خودم است، ولی از این خیلی بزرگ ترمی باشد که نمونه اش را در تهران پیدا کردم و در حال بازسازی آن هستم.

عروسکهای دزفولی به کشور‌های خارجی سفر می‌کنند

او در مورد فروش این عروسک‌ها می‌گوید: بیشتر به خارج از استان میفرستم، در واقع حافظه تاریخی مادر‌ها و مادربزرگ‌های دزفولی با دیدن این عروسک‌ها برگشته و خودشان برای نوه‌ها درست می‌کنند.

• 
  مشتری‌هایی در خارج از کشور همانند آلمان، کویت، آمریکا و کانادا هم داشتم.
• غربی‌ها برای عروسک باربی سالهاست که در حال تبلیغ و رسانه‌ای کردن این محصول به عنوان یک کالای تجاری اند. ما هم می‌توانیم برای این عروسک‌های بومی که بُعد فرهنگی و ملی دارند تبلیغ کنیم و حتی از طریق مدارس و دروس حرفه و فن به بچه‌ها آموزش دهیم تا هم با فرهنگ و عروسک بومی و منطقه‌ای خودشان آشنا شوند و هم این عروسک نسل به نسل آموزش داده شود و به آیندگان برسد.

بِیگک هندیجانی

بی چهره بودن عروسک محرکی برای رشد خلاقیت کودکان

یکی از ویژگی‌های خاصی که عروسک‌های محلی ما دارا هستند بی چهره بودن آن است و این یک مزیت به شمار می‌آید، زیرا با دادن آن به بچه‌ها می‌توانیم از آن‌ها بخواهیم که برایش با هر وسیله‌ای که دوست دارند چهره خلق کنند و این امر علاوه بر اینکه باعث رشد خلاقیت بچه می‌شود، عزت نفس او را نیز تقویت می‌کند، چون در ساخت وسیله بازیش نقش آفرینی داشته است.

بیشتر بخوانید : برگزاری جشنواره استانی نمایش عروسکی در اهواز

لِیلیک و دومایک عروسک‌های ماهشهری

در مسیر برگشت از هندیجان به شهرستان ماهشهر رفتم تا با احیاکننده لِیلیک و دومایک آشنا شوم. خانم رفیع احیا کننده این عروسک‌ها داستان تلخ کودکی اش را برایم تعریف کرد که در نهایت با ورود عروسک به زندگیش این تلخی شیرین می‌شود.

خانم مهرنوش رفیع می‌گوید: بچگی من مصادف شده بود با اوایل جنگ و از آنجایی که منزل ما در کنار منطقه نظامی بود همیشه صدای تیراندازی را در خانه مان می‌شنیدیم و زندگی مان با ترس و لرز و نگرانی همراه بود.

 

میراث فرهنگی برای علاقه‌مندان به احیای عروسک پرونده ثبت تشکیل می‌دهد
قصه این عروسک‌های زیبا، اما مظلوم قصه پرغصه‌ای است که نشان می‌دهد مردم ما چشم شان زیبایی‌ها را به خوبی نمی‌بیند و غرق در زندگی مدرن امروزی شده اند.
برایم جای سوال بود که اداره میراث فرهنگی برای این میراث گرانبها که نشان دهنده هویت و اصالت مردمان یک سرزمین است و از دل مادران این مرزوبوم جوشیده چه اقدامی کرده است. به همین دلیل نزد کارشناس ثبت میراث ناملموس در این اداره رفتم.

همچنین سازمان مرکزی میراث فرهنگی در راستای حمایت از اسباب بازی‌ها و عروسک‌های بومی در نظر دارد تا کسانی که علاقه‌مند به فعالیت در این حوزه هستند را شناسایی کند وامکاناتی را جهت آموزش احیاکننده‌ها به مردم و همچنین جهت فروش این عروسک‌ها به عنوان منبع درآمد فراهم کند تا از این طریق هم درآمدزایی کند هم کمک کند تا بخشی از خرده فرهنگ‌ها که کمرنگ شده و از بین رفته است دوباره به چرخه فرهنگ بومی برگردد.

عروسک‌هایی که هویت فرهنگی ما هستند، اما کد صنایع دستی ندارند
اینکه چرا این میراث ارزشمند در حوزه صنایع دستی نمی‌گنجد ذهنم را مشغول کرده بود، به همین دلیل علت را از خانم رضوی جویا شدم. خانم رضوی می‌گوید: اداره صنایع دستی برای خودش اصول و تعاریفی دارد تا یک دانش را در این حوزه بگنجاند. عروسک‌های بومی متاسفانه در این حوزه قرار نمی‌گیرد و درواقع کد صنایع دستی ندارد. شاید مهارت شان به شکل یک مهارت رسمی دانش‌های دیگر نباشد، اما مطمئنا بخشی از هویت فرهنگی ما و کودکان مان هستند.

از خانم احسانی نظرشان را درباره تداوم این هنرپرسیدم.

ارتباط با عروسک‌ها تضمینی برای سلامت روان کودک
برای اینکه ببینم بچه‌ها با چه مدل عروسکی ارتباط برقرار می‌کنند و عروسک‌ها چقدر در شخصیت سازی کودک موثرند گفتگویی با آقای دکتر امین قربانی روانشناس ومشاور در این حوزه داشتم.

عروسک‌های بومی تجسم صمیمیت مادر
دکتر قربانی روانشناس کودکان می‌گوید: در مورد ساختار عروسک‌ها باید بگویم هرچه عروسک نرم‌تر و پشمینه‌تر باشد کودک از لمس آن احساس بهتری خواهد داشت.
عروسک می‌تواند بدنه چوبی داشته باشد، ولی پوشش پارچه باشد که آن بدنه خیلی لمس نشود و یا می‌تواند مفصل داشته باشد و بتواند دست و پایش را حرکت دهد. وقتی یک عروسک بومی یا محلی می‌سازند و لباس محلی به تنش می‌کند کودک در آن عروسک صمیمیت مادر را تجسم می‌کند و در واقع در مقوله جنس عروسک مساله اصلی این است که کودک بتواند احساس صمیمیت را تجربه کند.

تفکر روانشناسی ضامن ساخت عروسک‌های هوشمندانه
کاری که دنیای غرب می‌کند خیلی هوشمندانه است. آنها شخصیت اسطوره هایشان را در عروسک جاسازی می‌کنند تا هم کودک بتواند این اسطوره‌ها را بشناسد و هم از لحاظ فرهنگی و بومی بر روی جامعه اثر می‌گذارند و هم آن را به کشور‌های دیگر صادر می‌کنند. بچه‌های ما شناختی از شخصیت‌هایی همچون رستم، زال، سهراب و اسفندیار را ندارند، اما باربی، سوپرمن و مرد عنکبوتی را به خوبی می‌شناسند؛ و این هوشمندی غرب را می‌رساند، درواقع پشت صحنه تهیه هر محصول آن‌ها تفکر روانشناسی وجود دارد.