تکثیر و نگهداری گل نرگس

به گزارش گروه وبگردی خبرگزاری صدا و سيما، نرگس دسته‌ای از ۵۰ گیاه مختلف پیاز دار، که از اروپا تا آفریقای شمالی می‌روید را شامل می‎‌شود. انواع گل نرگس امروزه در سراسر دنیا کشت می‌شود.

 

 

به طور کلی، گل‌های آن شبیه به یک ساز ترومپت و یا یک فنجان است که با ۶ گلبرگ در اطراف خود، تزیین شده است. نرگس رنگ‌های مختلفی دارد؛ مثل سفید، زرد، نارنجی، صورتی و این روز‌ها هم رنگ‌های جدیدتر که با اصلاح نژاد صورت گرفته است. اکثر گل‌های نرگس عطر زیادی دارند، اما گاهی اوقات برخی گونه‌ها بوی کمی هم دارند. گل‌های او در اواخر زمستان شکوفه می‌دهند. برگ‌های سبز رنگ او، مانند یک بند نازک و ظریف دور گلبرگ‌ها را احاطه کرده و شکل و شمایل مرتب‌تری به آن‌ها داده است.

 

 

نام لاتین نرگس، Narcissus، از یک باور قدیمی یونانی گرفته شده است. در این افسانه گفته شده که یک حوری زیبا به نام “اکو”، عاشق یک جوان یونانی به نام “Narcissus” شده بود. اما او به اکو گفت که برود و او را تنها بگذارد. اکو با قلبی شکسته او را ترک کرد و با یادی از آن جوان زیبا به زندگی خود ادامه داد. وقتی این ماجرا به گوش Nemesis، الهه‌ی انتقام گیری در یونان باستان رسید نارسیسس را فریب داد و به داخل یک استخر بزرگ انداخت.

 

همانطور که گفتیم، نارسیسس جوانی رعنا، زیبا و خودشیفته بود. وقتی انعکاس تصویر خودش را در آب استخر دید، خم شد تا بتواند واضح‌تر چهره خود را ببیند و بیشتر لذت ببرد! اما غافل از اینکه همه این‌ها توطئه بود تا به داخل آب بیفتد و انتقام اکو از او گرفته شود. وقتی به داخل آب افتاد و غرق شد، نمسیس (الهه انتقام)، او را به یک گل نرگس تبدیل کرد.

 

تاریخچه گل نرگس نشان می‌دهد که انواع مختلفی از این گل در اروپا و آفریقای شمالی کشف شده است. از اطراف دریا تا علفزار و کوهپایه‌ها، از جنگل‌ها تا صخره‌ها و صحراها! در همه جا نرگس زیبا قابل رشد و زندگی کردن است. بیشترین تنوع نرگس، در اسپانیا مشاهده شده است. اما سایر کشور‌ها هم مثل مراکش، پرتغال، فرانسه و ایتالیا هم انواع زیادی از نرگس را در طبیعت خود دارند. برای نخستین بار، نرگس در حدود ۳۰۰ سال قبل از میلاد مسیح به باغچه‌ها آورده شد. گیاه شناس و فیلسوف یونانی ثئوفراستوس، انواع مختلفی از نخستین نرگس‌ها را در کتاب ۹ جلدی خود به نام ” اطلاعاتی در مورد گیاهان” به چاپ رسانده است. نرگس توسط رومی‌ها به انگلیس آورده شد. انگلیسی‌ها در آغاز تصور می‌کردند که شیپور گل آن شفا بخش است، اما بعد‌ها مشخص شد که نه تنها شفا بخش نیست، بلکه باعث ایجاد التهابات پوستی می‎شود.

 

تا قرن نوزدهم، اطلاعاتی در مورد طبقه بندی انواع مختلف گل نرگس به طور جدی در دسترس نبود. اگرچه امروزه انواع مختلف این گل شناسایی شده اند و نام مخصوص به خود را دارند، اما در بین مردم انواع مختلف هم به همان نام نرگس شناخته می‌شوند. نرگسی که بیشتر در دسترس است، شیپوری زرد رنگ همراه با گلبرگ‌های متراکم دارد.

به دلیل محبوبیت این گل، انواع مختلفی از آن کاشته شده و با کمک پیشرفت علم گیاهان، با دستکاری‌های کوچکی رنگ‌ها و شکل‌های جدیدی برای او خلق شده است. گلبرگ نرگس‌های کلاسیک و اصیل زرد رنگ هستند، اما این روز‌ها می‌توانیم گلبرگ نارنجی، سبز، قرمز و یا مخلوطی از این رنگ‌ها را هم پیدا کنیم. شیپور این گل هم در رنگ‌های مختلفی مثل زرد، سفید، صورتی، نارنجی، قرمز و یا سبز هم کاشته شده است.

 

 

برخلاف لاله، پس از کاشت گل نرگس هر سال به گل دادن خود ادامه می‌دهد و محدود به همان سال کاشته شدنش نیست. بهترین مکان برای آن‌ها باغچه، حاشیه دیوار، باغچه‌هایی با گیاهان وحشی، و در جنگل‌ها در کنار درختچه‌ها یا درخت‌های انبوه و حجیم است. کاشتن تعداد زیادی از آن‌ها در کنار هم نه تنها مشکلی برای رشد ایجاد نمی‌کند بلکه باعث بهبود فرایند رشد آن‌ها می‌شود. پس بهتر است حداقل ۶ پیاز نرگس در یک محوطه بکارید. پیاز نرگس به خوبی با سایر گل‌های بهاری همراه و آمیخته می‌شود.

 

گل زرد و طلایی نرگس، نماد فوق العاده‌ای برای آمدن فصل بهار است. اما آیا می‌دانید که چگونه و در چه زمانی باید آن‌ها را بکارید؟ اگر دوست دارید تا در مورد روش کاشت گل نرگس، نگهداری و مراقبت‌های بعد از گلدهی نرگس بیشتر بدانید، ادامه مطلب را از دست ندهید.

نرگس یک گل چندساله مقاوم است که در اکثر مناطق آب و هوایی – به جز مناطق بسیار گرم و مرطوب- به خوبی رشد می‌کند. او کاشت پاییز است؛ پس نرگس زیبا را در فصل پاییز بکارید و در اواخر زمستان تا اوایل بهار منتظر گل‌های خوش رنگ او باشید.

 

نرگس‌های اصلی و قدیمی، زرد و سفید هستند، با شش گلبرگ که دور یک شیپور ترومپتی شکل را احاطه کرده اند. اما این روز‌ها به لطف پیشرفت علم کشاورزی و کاشت گل‌ها، شاهد رنگ‌های متفاوتی از نرگس هستیم. روی یک ساقه نرگس، ممکن است ۱ تا ۲۰ گل رشد کند. هر چه تعداد گل‌ها بیشتر باشد، وزن ساقه بیشتر شده و ممکن است به سمت پایین خم شود. نرگس برای کاشته شدن بین درختچه‌ها و یا باغچه‌های باریک عالی است. همچنین یک باغ پر از گیاه و یا یک بیشه بزرگ هم می‌تواند به خانه‌ای برای این گل‌های بی نظیر تبدیل شود. خیلی از باغبان‌ها پایز‌های نرگس را در تعداد بالا در باغ خود می‌کارند، به نظر شما چند نرگس در کنار هم؟ ۱۰۰؟! خیر. بلکه کاشت هزاران نرگس در کنار هم برای آن‌ها خوش‌آیندتر است!

 

بهترین زمان کاشت گل نرگس در پاییز، و حدود ۴-۲ هفته قبل از سرد شدن زمین است.

برای تکثیر گل نرگس جایی را انتخاب کنید که نور کامل یا حداقل جزیی خورشید را دریافت کند. بهترین شرایط برای رشد نرگس، زمانی است که او از نور کامل و کافی خورشید در آغاز بهار بهره ببرد.

اکثر نرگس‌ها می‌توانند در هر خاکی رشد کنند. اما بهترین خاک برای آن‌ها، خاک حاصل خیز همراه با زه کشی مناسب است. در فصول رشد، خاک را مرطوب نگه دارید. خیس بودن بیش از حد خاک بلافاصله باعث از بین رفتن ریشه نرگس می‌شود، پس از مناسب بودن زه کشی و کافی بودن میزان آب اطمینان حاصل کنید.

بسیاری از گونه‌های رایج نرگس، خاک خنثی را به خاک اسیدی ترجیح می‌دهند. اما بعضی هم هستند که در خاک بازی بهتر رشد می‌کنند. برای اینکه بدانید چه درجه‌ای از اسیدی بودن خاک برای نرگس شما مطلوب است، قبل از کاشت گل نرکس باید گونه نرگس خود را بشناسید و سپس برای انتخاب کود مناسب تصمیم بگیرید.

 

این گل به راحتی در خاکی با رطوبت متعادل و با زه کشی مناسب، و در نور زیاد و یا کم خورشید رشد می‌کند. بهترین خاک برای نرگس، خاک‌های مخصوص گلدان است.

در فصول رشد، باید خاک را مرطوب نگه دارید. پیاز این گل را باید تقریبا در اوایل (نهایتا تا اواسط) پاییز بکارید.

 

برای کاشت گل نرگس عمق خاک و گلدان، به اندازه پیاز گل بستگی دارد. به هر پیاز باید حداکثر در عمقی سه برابر بزرگ‌تر از اندازه خودش کاشته شود و روی آن هم حداقل به همین مقدار خاک ریخته شود. اگر می‌خواهید چند پیاز را در کنار هم بکارید، بسته به اندازه هر کدام، حدودا به اندازه ۴ تا ۱۰ پیاز بین آن‌ها فاصله بگذارید.

به این ترتیب باید پیاز‌های درشت‌تر را دورتر از پیاز‌های کوچک بکارید تا فضای کافی برای رشد همه آن‌ها وجود داشته باشد.

 

اگرچه در ابتدا این فضای خالی بین پیاز‌ها خیلی جلب توجه خواهد کرد، اما به مرور زمان این فضای خالی توسط گل‌ها پر خواهد شد.

شاید نیاز باشد اینجا یک فرمول کلی ارائه کنیم تا بهتر این اندازه‌ها را درک کنید: “برای کاشت گل نرگس هر پیاز را در عمقی مساوی با ۶-۳ برابر اندازه خود، و در فاصله‌ی ۴-۸ برابر اندازه خود با سایر پیاز‌ها بکارید. ”

 

برای تکثیر گل نرگس یک پیاز مناسب انتخاب کنید. پیاز خوب، نباید خشک شده باشد؛ و در ضمن، هر چه بزرگ‌تر بهتر!

پیاز را در عمق یک و نیم تا ۵ برابری قد خودش بکارید. در فصل زمستان هم چک کنید تا حداقل ۹۰ سانتی متر خاک روی پیاز را پوشانده باشد.

نرگس شلوغی باغچه را تحمل می‌کند. اما برای جلوگیری از وقوع چنین وضعیتی، بهتر است آن‌ها را در فاصله ۱۰ سانتی متری از هم بکارید.‌

می‌توانید کمی کود مناسب برای پیاز گل‌ها، در حفره‌ای که برای کاشت پیاز حفر کرده اید بریزید.

در برابر وسوسه باز کردن و یا کندن غنچه‌های نرگس و لاله در اوایل پاییز مقاومت کنید! ممکن است شما با کندن برگی که غنچه را احاطه کرده است کمی زودتر شاهد گل‌ها باشید، اما به گیاه آسیب زده اید. آن برگ‌ها مانند پوششی هستند که از گلبرگ‌ها در برابر باد و سرمای باقی مانده از هوای زمستان مراقبت می‌کنند.

نرگس حاوی ماده‌ای به نام اگزالیک اسید است. این ماده برای اکثر حیوانات خانگی جونده بدطعم و آزار دهنده است. به همین دلیل بهتر است دور مکان کاشت گل نرگس را با صدف‌های محکم و بزرگ، و یا بازدارنده‌های مخصوص حیوانات خانگی بپوشانید.

 

بعد از این که گل‌ها در بهار شکوفه دادند، ممکن است بخش بالایی بعضی از ساقه‌ها از بین برود. در حقیقت، این برای جلوگیری از تغییر و نابودی دانه‌های گیاه صورت می‌گیرد. اگر برگ‌های این ساقه زرد شد، حتما آن‌ها را جدا کنید. این گل‌ها معمولا به سمت نور خورشید رشد می‌کنند و خودشان آفتاب را شناسایی و جذب می‌کنند، پس باید از آن‌ها انتظار رشد در هر نقطه از باغچه را داشت. این گل می‌تواند تا سال‌ها با قدرت و زیبایی همیشگی خود رشد کند و باغچه شما را زیباتر کند. ولی اگر با گذشت زمان، تعداد و یا کیفیت آن‌ها کاهش پیدا کرد، می‌توانید یک برگ مرده از گیاه را جدا کنید و مجددا در خاک بکارید.

 

 

اگر پیاز گل رشد خوبی نداشت، به آن یک کود مناسب با نیتروژن کم و پتاسیم بالا اضافه کنید.

به آن‌ها در هوای خشک بهار آب کافی بدهید. کم آبی باعث از بین رفتن جوانه و غنچه گیاه می‌شود.

برای مرتب کردن باغچه، گل‌های پژمرده را جدا کنید. ولی اجازه بدهید ساقه برای حداقل ۶ هفته باقی بماند. ممکن است نرگس تازه‌ای رشد کند.

حواستان به گل‌ها باشد، اگر بیش از حد متراکم شدند و یا ساقه در حال خم شدن بود، با دست آن‌ها را مرتب کنید و دقت کنید که مانع رشد هم نشوند.

بعد از تمام گلدهی در فصل بهار، اجازه بدهید آنقدر رشد کنند تا خودشان بمیرند. آن‌ها را زودتر نبرید و جدا نکنید. گیاه نیاز دارد تا با رشد بیشتر، انرژی را برای سال بعد در پیاز خود ذخیره کند و بعد از بین برود.

برای از بین بردن گیاهان مرده، آن‌ها را از پایین‌ترین بخش ببرید و یا به آرامی با چرخاندن از خاک بیرون بکشید.

وقتی که رشد تمام شد و گیاهان هم به خواب زمستانی رفتند، برای تقویت خاک به آن کود استخوانی اضافه کنید.

 

آفت و یا بیماری خاصی نرگس را تهدید نمی‌کند. اگر خاک و شرایط مناسب را برای او فراهم کنید، تقریبا هیچ دردسری از لحاظ بیماری و حشرات موذی برای شما نخواهد داشت. اگر خاک او به خوبی زه کشی نشده باشد، ریشه نرگس فاسد شده و از بین خواهد رفت. در شرایط خاص و در صورت عدم فراهم بودن ایده آل‌های گیاه، ممکن است آفاتی مثل پروانه، کرم، تخم عنکبوت و حلزون ظهور پیدا کند. ممکن است پوسیدگی، کپک و ویروس هم به ریشه این گل حمله کند. گاهی هم ممکن است که برگ‌های گیاه زرد شود. البته همانطور که گفتیم این مشکلات بسیار نادر است و اگر شرایط را برای او فراهم کردید، نیازی نیست نگران حضور افات باشید.

 

به طور کلی نرگس برای حیوانات و حشرات جونده خوش طعم و مطبوع نیست. پس از این نظر خطر خاصی او را تهدید نمی‌کند.

نرگس برای حیوانات خانگی سمی است. پس مطمئن شوید که حیوان خانگی شما خیلی اطراف نرگس نچرخد!

 

اگر شما میخواستید یک گل جدید خلق کنید، به سراغ چه ویژگی‌هایی می‌رفتید؟ قطعا با یک لیست طولانی از ویژگی‌های یک گل ایده‌آل روبرو می‌شدید. آن گل باید در عین زیبا و مقاوم بودن، نگهداری ساده‌ای داشته باشد. احتمالا تلاش می‌کردید تا عمر سالیانه او را افزایش دهید و مقاومت او را در هر شرایطی بالا ببرید. اگر او را نسبت به حشرات و بیماری‌ها و آفات هم مقاوم می‌کردید که عالی می‌شد! خبر خوب این است که این گل وجود دارد. این گل رویایی گلی نیست جز، انواع گل نرگس!

 

امروزنه انواع گل نرگس را در سراسر دنیا می‌توان یافت، اما حدودا ۱۰ دسته اصلی برای گل نرگس وجود دارد. یکی از جالب‌ترین آن دسته‌ها، به نرگس “آلفرد پادشاه” معروف است. این نوع نرگس، از یک شیپور ترومپتی شکل تشکیل شده است؛ قد این شیپور مرکزی می‌تواند برابر یا بلندتر از گلبرگ‌های گیاه باشد. در این نوع، روی هر ساقه فقط یک نرگس رشد می‌کند.

این نرگس زیبای پادشاهی، در فصل بهار می‌تواند از ۴ تا حدود ۶ متر رشد کند! هر گل از این نوع نرگس، کاملا قائم و عمودی، با گلبرگ‌های زردی است که کمی پیچ و تاب خورده اند و در کنار هم، یک ترومپت زرد رنگ ساخته اند. این گل در اواخر زمستان شکوفه می‌دهد.

 

او برای نخستین بار، در اواخر قرن نوزدهم در انگلستان توسط مردی به نام “جان کندال” کاشته شد. سپس در سال ۱۸۹۹ به جهان معرفی شد و خیلی زود با همان رنگ کلاسیک و رایج زرد در بین مردم محبوب شد. او سال‌ها به همان شکل ماند و تغییری نداشت. تا این که در دهه ۱۹۵۰، نرگس‌های زرد رنگ جدیدی به بازار آمدند که هم گل‌های بزرگ‌تری داشتند و هم دوام و مقاومت بیشتری. ولی از همان سال‌ها (۱۹۵۰) تا کنون، کاشتن پیاز گل خاص و بزرگ “نرگس آلفرد پادشاه” کاهش یافت.

به طوری که این روز‌ها این گل اصلا در دسترس نیست، به جز تعداد بسیار محدودی از گل‌فروشان حرفه‌ای که برای جلوگیری از نابودی پیاز این گل تلاش می‌کنند. اما به افتخار پادشاه آلفرد، این نام هنوز زنده است و استفاده می‌شود.

 

بسیاری از نرگس‌هایی که امروزه به نام نرگس پادشاه آلفرد فروخته می‌شوند، در اصل یک پادشاه آلفرد واقعی نیستند. اما به دلیل گل بزرگ‌تر و زردتر خود و طبق یک قرار نانوشته، آن‌ها را هم به همان نام ارائه می‌کنند. البته بهتر است آن‌ها را نوع خاص و یا پیشرفت کرده نرگس آلفرد پادشاه بنامیم.

 

 

 

این نوع نرگس، یکی از کلاسیک‌ترین گل‌هاست. نرگس ترومپتی، بهترین نوع نرگس برای سنگفرش کردن باغچه است. هر شاخه‌ی آن، شامل یک گل بزرگ و جذاب زردرنگ است. معمولا برگ آن‌ها سبز-خاکستری است و حدودا ۳-۲ سانتی متر است. اگر شیپور گل نرگسی بلندتر از گلبرگ‌های آن بود، در این دسته قرار می‌گیرد.

 

 

 

این نوع نرگس، مقاوم‌ترین نرگس موجود است و تقریبا برای هر منظوری مناسب است. مثل سنگفرش کردن باغچه، چیدن، دسته گل، تزیین ماشین عروس و …. او تنوع رنگی بالایی هم دارد: سفید، تمام درجات رنگ زرد، نارنجی، قرمز و صورتی. هر شاخه آن یک گل نرگس دارد.

 

 

به جای یک شیپور، مرکز این نرگس از گلبرگ‌های خودش تشکیل شده است و به همین دلیل کمی شبیه به گل رز است. هر ساقه از این گل، می‌تواند حدود ۲۰ نرگس روی خود داشته باشد. به همین دلیل برای سنگفرش کردن باغچه و یا چیدن بسیار مناسب است.

 

 

این نوع نرگس، عاشق آفتاب سوزان تابستان است. به همین دلیل برای شهر‌های گرم کشورمان بسیار مناسب است. پیاز این گل به خوبی با محیط تطابق پیدا می‌کند و نرگس‌های خوش رنگ و متفاوتی را به وجود می‌آورد. روی هر ساقه‌ی ظریف سبزرنگ او، چندین نرگس خوش بوی کوچک رشد می‌کند.

 

 

 

این گل، ترکیبی از انواع مختلف نرگس‌های کوچک است که با هم تا حدود ۱۵ سانتی متر رشد می‌کنند. او برای باغچه‌های سنگی، فاصله بین ریشه درختان و تحریک رشد گیاهان باغچه مناسب است. اگر بالکنی با نورگیر خوب دارید، می‌توانید این نوع نرگس را در یک گلدان مناسب بکارید، البته باید در زمستان او را از یخ زدن محافظت کنید. پیاز‌های متفاوتی برای این گل وجود دارد، که هر کدام بیش از دو ساقه نرگس ایجاد می‌کند.

 

 

این گل‌های درخشان، گلبرگ‌های سفید دارند و یک نوار باریک قرمز، نوک شیپور میانی آن‌ها را تزیین کرده است. کمی بوی تندی دارند و یکی از مقاوم‌ترین انواع نرگس‌ها هستند. برای مناطق سردتر مناسب اند و به خوبی در باغچه رشد می‌کنند. آن‌ها برای دسته گل فوق العاده هستند.

 

 

رنگ زیبای این نرگس، او را به یک گل متفاوت و خاص تبدیل کرده است. عمر طولانی دارد و می‌تواند سال‌ها به گل دادن خود ادامه بدهد. آن‌ها برای تزیین باغچه بسیار مناسب اند و ترکیب رنگ زیبایی را با سایر گل‌های بهاری ایجاد می‌کنند. همچنین می‌توانید آن‌ها را به صورت شاخه‌ای و در گلدان و دسته گل خود داشته باشید. هر ساقه از این نرگس، یک گل را پرورش می‌دهد. قد شیپور آن از قد سایر گلبرگ‌ها کوتاه‌تر است.

 

 

این نرگس، ظاهری عجیب دارد و به سایر انواع نرگس‌ها شبیه نیست. شیپور میانی تا وسط دارای شکافتگی است و برخلاف سایر نرگس‌ها که شیپوری بسته دارند، این شیپور ظاهری باز و آزاد دارد. به همین دلیل اکثر آن‌ها بیشتر اینکه شبیه نرگس‌ها باشند، به گل ختمی شبیه اند. این گل بسیار خیره کننده است و با رنگ‌های زیبای خود، می‌تواند ظاهر متفاوتی به باغچه شما بدهد.

 

 

نرگس تازتا در هر ساقه خود، تعداد زیادی گل کوچک دارد. عطر این نرگس شیرین و دلنشین است. آن‌ها می‌توانند چندین سال بدون کاهش تعداد و کیفیت نرگس‌های زیبا به شما هدیه دهند. مثل تمام انواع نرگس برای تزیین باغچه مناسب اند و حتی می‌توانید آن‌ها را به صورت شاخه‌ای خریداری کنید.

 

 

 هر ساقه از این نرگس، حداقل دو گل زیبا دارد که به زیبایی به هم گره خورده اند و کمی شبیه گل فوشیا (گوشواره ای) هستند. گلبرگ‌های بیرونی به سمت پایین تا شده اند و ظاهر زیبایی به آن داده اند. نرگس سه گانه بویی خوش و میوه مانند دارد. او برای باغچه، بریدن، دسته گل و سنگفرش کردن بسیار مناسب است.