معرفی نوروز بایرامی در زنجان

خوراکی‌های اصیل زنجان جزو جدا نشدنی رسومات این شهر است. خوراکی‌های محلی که در عید نوروز در اکثر خانه‌ها یافت می‌شود و برای پذیرایی از مهمانانشان آماده می‌کنند. 

 

سمنو: سمنو یکی از خوراکی‌های خوشمزه و شیرین که در سر سفره هفت سین هم قرار می‌گیرد که با استفاده از گندم، آرد و جوانه گندم پخته می‌شود.

 

قاووت: قاووت یکی از خوراکی‌های شیرین در زنجان است که قدیمی‌های این شهر بهتر می‌شناسند و عقیده آن‌ها بر این بود این خوراکی سردی از بدن خارج می‌کند. این خوراکی با استفاده از توت خشک، انجیر خشک، سنجد، گندم بو داده، کنجد، عناب و شکر قهوه‌ای تهیه می‌شود.

 رسم جالب در شب چهارشنبه سوری در زنجان 

جالب است بدانید که یکی از رسم‌ها در زنجان، چیدن تخم مرغ در پوست پیاز در لای برنج شب عید می‌باشد به این صورت که تخم مرغ‌ها را شسته و با نخ پیاز قرمز را دورش می‌پیچد و آن‌ها را لا به لای برنج آبکش شده می‌گذارند و بعد از مدتی هنگام غذا خوردن به هرکس یک تخم مرغ را می‌دهد که پوست پیاز آثار جالبی روی آن گذاشته است که بزرگتر خانواده طبق نقش‌های روی تخم مرغ پیش بینی‌هایی می‌کند. 

 

این مراسم در آخرین چهارشنبه سال اتفاق می‌افتد که بعد از خوردن شام زن‌ها چادر بر سر می‌کنند و همانطور که کاسه و قاشق شان در به هم می‌کوبند و بر دم در خانه مردم می‌روند و طلب هدیه می‌کنند و صاحب خانه هم پول، آجیل یا جوراب در کاسه می‌گذارد.

یکی دیگر از رسم و رسومات شهر زنجان در چهارشنبه سوری شال سالما است به این صورت که جوان‌ها شال‌های خود را از پابجا به داخل خانه آویزان می‌کنند تا اعضای خانه برایشان چیزی بگذارد و آن را تکان می‌دهند تا فرد بفهمد و شال را بالا بکشد. 

 

آیین تکم خوانی سالیان سال است که در زنجان رواج دارد. هر ساله تمام مردم با فرا رسیدن عید نوروز در انتظار تکم چی می‌مانند تا تکم چی به عنوان سمبل شادی و نشاط خبر از آمدن بهار بدهد. 

 

تکم یک عروسک سنتی چوبی است به قطر ۴ سانتی متر و روی آن را با پارچه مخمل قرمز پوشانده شده و بر روی پارچه پولک و سکه و … تزیین می‌کنند. تکم معمولا شعر‌های درباره عید نوروز یا زندگی روزمره می‌خواند. 

 

مهم‌ترین آداب و رسوم در عید نوروز، هفت سین است. در انتخاب این عدد توجه بسیاری شده همچنین ایرانیان باستان این عدد را با هفت جاودانه و مقدس ارتباط می‌دادند. در گذشته مردم زنجان با پختن اردک و حلوا و سمنو از مهمان‌ها پذیرایی می‌کردند، اما امروزه مانند دیگر هموطنان خود در سفره هفت سین، سماق، سیر، سکه، سنجد، سمنو، سرکه، سبزه قرار می‌دهند.

 

در گذشته دید و بازدید به دو روز اختصاص داده می‌شد یک روز مخصوص آقایان که (کیشی لر گونو) نام داشت و روز دوم مختص به خانم‌ها و (خانیم لار گونو) نام داشت، اما امروز زنان و مردان دسته جمعی به عید دیدنی می‌روند.

در زنجان صله رحم جایگاه بالایی دارد و اولین روز در در عید نوروز حتما به منزل بزرگترین عضو خاندان می‌رود و دید بازدید‌های دیگر به حرمت بزرگی و در نهایت فامیل نزدیک صورت می‌گیرد. نوروز حتما به منزل بزرگترین عضو خاندان می‌رود و دید بازدید‌های دیگر به حرمت بزرگی و در نهایت فامیل نزدیک صورت می‌گیرد. 

یکی دیگر از رسم‌های در زنجان هدیه دادن خانه داماد به تازه عروسشان است. خانواده خنچه‌های از شیرینی، آجیل، میوه، طلا و … درست می‌کنند و در مجمعه‌های بزرگ مسی با ترمه‌های قرمز تزیین و می‌پوشانند و راهی خانه پدری عروس می‌شوند. پدر و مادر عروس به استقبال می‌روند پول یا هدیه کوچکی می‌دهند و هدیه‌های خانواد داماد را می‌گیرند و آن‌ها را دعوت به داخل منزل می‌کنند. همچین این اتفاق سال دیگر برعکس می‌شوند و این کارا خانواده عروس برای داماد انجام می‌دهد. 

قارا بایرام اولین نوروزی است که کسی در خانواده فوت کرده و کل خانواده جشن نمی‌گیرند و به این صورت خانواده عزادار در خانه می‌نشیند و آشنایان و خویشاوندان به خانه‌ها می‌آیند و برای شادی روح مرحوم فاتحه می‌فرستند و میزبان با خرما و چای پذیرایی می‌کند. همچنین سفره هفت سین هم پهن نمی‌کنند.

خواندن چهل بار یاسین یکی از آیین های شهر زنجان است که در لحظه آغاز سال نو چهل بار یاسین را بر روی آبی قرائت می شود و در آخر آن آب را به عنوان تبرک سال جدید  تمام اعضای خانواده می نوشند . 

یکی از عقیده های مردم زنجان از قدیم ها این است ماهی به صورت عمودی و بی حرکت باشد سال نو شده و برخی دیگر اعتقاد دارند اگر بالا قرار گیرد خبر از سال نو می دهد.

 

بعد از سیزده روز تعطیلی عید نوروز مردم زنجان هم مانند سایر هموطنان خود در این روز به دامن طبیعت می روند و ناهار را در طبیعت می گذرانند. همچنین جوانان با نیت قلبی خود هر چه از خدا می خواهند را با گره زدن سبزه ها می گویند و دعا می کنند و در آخر سبزه ها به دل رودخانه و آب می سپارند ، این رسم گره زدن سبزه در دل جوانان نشاط و شادی را فراهم می کند.