سربریده ای که قرآن می خواند

شیخ مفید در ارشاد نقل مى کند که، عبیدالله بن زیاد دستور داد سر مقدّس امام حسین (علیه السلام) را میان همه کوچه‌ها و قبیله هاى کوفه بگردانند؛ به گمان خود از همه زهر چشم بگیرد.

زید بن ارقم که شاهد این ماجرا بود، نقل مى کند من در غرفه ام نشسته بودم که سر امام حسین (علیه السلام) را در حالى که بر فراز نیزه بود از کنارم عبور دادند. 

وقتى که آن سر مقدس در برابر من قرار گرفت، شنیدم این آیه را مى خواند: «أَمْ حَسِبْتَ أَنَّ أَصْحَابَ الْکَهْفِ وَالرَّقِیمِ کَانُوا مِنْ آیَاتِنَا عَجَباً»؛ (آیا گمان کردى اصحاب کهف و رقیم از آیات عجیب ما بودند؟)

 با شنیدن این آیه موى بر بدنم راست شد و (لرزیدم) و گفتم: «رَأْسُکَ وَاللهِ یَابْنَ رَسُولِ اللهِ! أَعْجَبُ وَأَعْجَبُ»؛ (اى پسر رسول خدا! ماجراى سر تو بسیار شگفت انگیزتر و عجیب‌تر [از ماجراى اصحاب کهف و رقیم]است!). 

قرآن خواندن سر مقدّس امام حسین (علیه السلام) از معجزات روشن آن حضرت به شمار مى رود، ولى در اینکه آیا همگان چنین امرى را شنیده باشند و یا افراد خاصى از این معجزه با خبر شده باشند، جاى گفتگو دارد. ولى با توجه به اینکه شنیدن صداى قرآن از معجزاتى است که اگر براى همگان اتفاق مى افتاد، نقل همه مجالس مى شد و اى بسا سبب شورش و قیام مى گردید و على القاعده این ماجراى مهم به طور گسترده در تاریخ ثبت مى شد، ولى از آنجا که چنین چیزى در کتابهاى تاریخ نیامده است، مى توان گفت، درک این حادثه و شنیدن صداى قرآن از سر مقدّس آن حضرت به افراد ویژه اى همچون زید بن ارقم ـ که از اصحاب رسول خدا (صلى الله علیه وآله) بود، اختصاص دارد.

 زیرا مى دانیم اصحاب کهف و رقیم جمعى از جوانان خداجو بودند که در عصر زمامدارى پادشاه ظالم و کافرى به نام «دقیانوس» مى زیستند و براى حفظ عقیده خود و مبارزه با طاغوت عصر خویش، به غارى از کوه پناه بردند و در راه حفظ ایمان خود استقامت و جوانمردى به خرج دادند؛ پس از ورود به غار، به فرمان خداوند مدت ۳۰۹ سال در خوابى شبیه به مرگ به سر بردند و آنگاه خداوند آن‌ها را برانگیخت. در واقع این معجزه بزرگ مایه شگفتى و اعجاب همه بود. ولى خواندن قرآن توسط سر بریده امام حسین (علیه السلام) و تلاوت آیه فوق، اعجاز دیگرى است که به مراتب شگفت انگیزتر از ماجراى خواب اصحاب کهف است.

خواندن این آیات توسط سر مبارک آن حضرت، مى تواند اشاره به این نکته نیز باشد که امام حسین (علیه السلام) نیز در آن عصر ظلمت خیز و تاریک، راه هجرت و مبارزه را در پیش گرفت و البته مبارزه و قیام امام حسین (علیه السلام) کجا و هجرت اصحاب کهف کجا!

 

زید بن ارقم می‌گوید: من در غرفه‌ای بودم که سر مطهر را بر فراز نیزه‌ای از جلوی من گذراندند. چون برابر من رسید، شنیدم که آیه «(اَمْ حَسِبْتَ اَنَّ اَصْحَابَ الْکَهْفِ وَالرَّقِیمِ کَانُوا مِنْ آیَاتِنَا عَجَبًا). 

آیا پنداشتی که اصحاب کهف و رقیم، از آیات شگفت ما بودند؟» را می‌خواند. به خدا سوگند مو بر تنم راست شد و صدا زدم:‌ای پسر رسول خدا، به خدا سوگند، [داستان]سر تو بسیار شگفت‌تر است

(در توضیح مقصود زید بن اَرقَم می‌توان گفت درست است که ماجرای اصحاب کهف و رقیم شگفت‌انگیز بوده است، اما آنان پس از مرگشان سخن نگفتند. پس داستان سر تو شگفت‌انگیزتر است؛ چراکه پس از جدا شدن از بدن، قرآن می‌خواند.)

ابومخنف از شعبی نقل می‌کند که گفت: هنگامی‌که سر مبارک امام حسین (علیه‌السلام) را در کوفه در محل صراف‌ها به دار زدند، آن سر مقدس تنحنح کرد و سوره کهف را تلاوت کرد، تا آن‌جا که می‌فرماید: آنان جوانانی (یا جوانمردانی) بودند که به پروردگارشان ایمان آوردند و ما بر هدایتشان افزودیم.» و این جز بر ضلالت و گمراهیشان نیافزود.

در روایت دیگری می‌نگارد: هنگامی که سر مقدس امام حسین (علیه‌السلام) را بر فراز درخت زدند، شنیدند که می‌فرمود: «وَسَیَعْلَمُ الَّذِینَ ظَلَمُوا أَیَّ مُنقَلَبٍ یَنقَلِبُونَ. 

آنان که ستم کردند، به زودی می‌دانند که به کدام بازگشت‌گاه باز خواهند گشت.» نیز در دمشق صوت آن حضرت را شنیدند که می‌فرمود: لا قوة الا بالله، نیز شنیده شد که می‌فرمود: «أَنَّ أَصْحَابَ الْکَهْفِ وَالرَّقِیمِ کَانُوا مِنْ آیَاتِنَا عَجَبًا» زید بن ارقم می‌گفت: یابن رسول اللّه! تعجب سر بریده تو از همه بیشتر است.

محمد بن سلیمان کوفی می‌نویسد: 

منهال بن عمرو می‌گوید: سر بریده حسین بن علی (علیهماالسلام) را روی نیزه دیدم که این آیه را تلاوت می‌کرد: «آیا خیال کرده که پیش‌آمد یاران کهف و رقیم از گزارشات ما شگفت‌آورتر است؟» مردی از بین مردم گفت: به خدا سوگند! سر بریده شما‌ای فرزند رسول خدا شگفت‌آورتر است.

ابن حمزه طوسی می‌نویسد: 

سر بریده حسین بن علی (علیهماالسلام) را روی نیزه دیدم که قرآن را به زبان فصیح و شیوا می‌خواند تا به این آیه رسید: «آیا خیال کرده که پیش‌آمد یاران کهف و رقیم از گزارشات ما شگفت‌آورتر است؟» مردی از بین مردم گفت: به‌خدا سوگند! سر بریده شما‌ای فرزند رسول‌خدا شگفت‌آورتر است. 

سر امام حسین (علیه‌السلام) بر روی نیزه وارد دمشق شد مردی پیش روی سر مبارک، سوره کهف را می‌خواند تا به این آیه رسید: «آیا خیال کرده که پیش‌آمد یاران کهف و رقیم از گزارشات ما شگفت‌آورتر است؟» ناگهان سر مطهر اباعبد‌الله (علیه‌السلام) به قدرت خدا سخن گفت فرمود: ماجرای من از قصه اصحاب کهف شگفت‌انگیزتر است!

قطب‌الدین راوندی نیز می‌نویسد: از «منهال بن عمرو اسدی» روایت می‌کند که به خدا سوگند! من در دمشق دیدم که سر مطهر امام حسین (علیه‌السلام) را بر سر نیزه کرده بودند و مردی پیش روی سر مبارک، سوره کهف را می‌خواند. همین‌که به این آیه رسید: «أَمْ حَسِبْتَ أَنَّ أَصْحَابَ الْکَهْفِ وَالرَّقِیمِ کَانُوا مِنْ آیَاتِنَا عَجَبًا»، ناگهان سر مطهر اباعبد‌الله (علیه‌السلام) به قدرت خدا سخن گفت و به زبان فصیح و شیوا، فرمود: ماجرای من از قصه اصحاب کهف شگفت‌انگیزتر است!

علی بن یونس عاملی می‌نویسد: 

مردی نزد سر امام حسین (علیه‌السلام) در دمشق این آیه را قرائت می‌کرد: «أَمْ حَسِبْتَ أَنَّ أَصْحَابَ الْکَهْفِ وَالرَّقِیمِ کَانُوا مِنْ آیَاتِنَا عَجَبًا» ناگهان سر مطهر اباعبد‌الله (علیه‌السلام) به قدرت خدا سخن گفت فرمود: به شهادت رساندن من و بر نیزه کردن سرم از امر اصحاب کهف عجیب‌تر و شگفت انگیزتر است.

سید هاشم بحرانی نیز می‌نویسد:

مرحوم علامه مجلسی (رحمت‌الله‌علیه) در کتاب بحار الانوار، بابی را به همین مطلب اختصاص داده است. ۱.۸ - گزارش ابن عساکر

از علمای اهل سنت، ابن عساکر در کتاب تاریخ مدینه دمشق می‌نویسد: 

از «منهال بن عمرو اسدی» روایت می‌کند که به خدا سوگند! من در دمشق دیدم که سر مطهر امام حسین (علیه‌السلام) را بر سر نیزه کرده بودند و مردی پیش روی سر مبارک، سوره کهف را می‌خواند.

همین‌که به این آیه رسید: «أَمْ حَسِبْتَ أَنَّ أَصْحَابَ الْکَهْفِ وَالرَّقِیمِ کَانُوا مِنْ آیَاتِنَا عَجَبًا»، ناگهان سر مطهر اباعبد‌الله (علیه‌السلام) به قدرت خدا سخن گفت و به زبان فصیح و شیوا، فرمود: ماجرای من از قصه اصحاب کهف شگفت‌انگیزتر است!

با این همه مدارک معتبری که در این‌باره وجود دارد، شکی در صحت خبر قرآن خواندن سر مبارک امام حسین (علیه‌السّلام) باقی نمی‌ماند.

 

منابع: مکارم، ویکی فقه