سهم صادرات ایران به برزیل تقریبا ۱۰۰ میلیون دلار است

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، برنامه میز اقتصاد شبکه خبر با حضور آقایان حسین قریبی سفیر سابق ایران در برزیل  - سید فخرالدین عامریان رئیس اتاق مشترک ایران و برزیل موضوع: باید‌ها و نباید‌های توسعه تجارت با کشور‌های آمریکای لاتین را بررسی کرد.

مجری: همانطور که در ابتدای خبر خدمتتان عرض کردم آمار صادرات ۴ ماهه نخست امسال یعنی تا پایان تیر ماه نسبت به مدت مشابه، یعنی ۱۴۰۳ نسبت به چهار ماهه نخستش صادرات ما به کشور‌های آمریکای لاتین یک رشد تقریباً ۷۰۰ درصدی را داشته البته این عدد را که درصدی نگاه می‌کنیم، عدد عدد خیلی زیادی است به اعداد که نگاه کنیم می‌بینیم که در سال ۱۴۰۲، ۴ ماهه نخستش آمار صادرات ما خیلی عدد کمی را داشته که رشدی که الان شاهدش هستیم که تقریباً رسیده به ۴۳۵ تا ۴۳۶ میلیون دلار صادرات ما به این کشور‌ها در درصد و نسبت‌گیری خودش را نشان می‌دهد می‌خواهیم  در میز اقتصاد امروز به این بپردازیم که اساساً چرا علی رغم اینکه بازار این کشور‌ها یک بازار پر رونق و پرتجارتی است مشخصاً فقط برای برزیل من قبل از برنامه پیگیری می‌کردم و بررسی می‌کردم خود برزیل تجارتش چیزی حدود ۴۵۰ تا ۵۰۰ میلیارد دلار است ما سهممان سهم بسیار اندکی است می‌خواهیم راجع به این صحبت کنیم که اساساً چه شد که این رشد را توانستیم رقم بزنیم و مهم‌تر از آن در لایه‌های عمیق‌ترش ببینیم چرا عدد صادراتمان به این کشور‌ها اینقدر پایین است و بیشتر مشخصاً برای برزیل که خدمتتان عرض کردم بیشتر سمت و سوی واردات را داریم موانع چیست چالش‌ها چیست و چه فرصت‌هایی پیش روی کشور ما است که اگر از آن استفاده کنیم می‌توانیم از این بازار‌هایی که خدمتتون عرض کردم بیشتر استفاده کنیم یک مقدمه کوتاهی را خدمتتان عرض کردم یک خورده آشنا شدیم با موضوعی که امروز می‌خواهیم راجع به آن صحبت کنیم آمار‌ها را دقیق‌تر و جزئی‌تر با هم نگاه کنیم می‌توانیم ببینیم که وضعیت تجارتمان مشخصا امروز داریم راجع به صادرات صحبت می‌کنیم با این کشور‌هایی که خدمتتان عرض کردم به چه صورت است داریم آمار صادرات قطعی به پنج کشور نخست آمریکای لاتین ا با هم نگاه می‌کنیم در چهار ماه نخست سال ۱۴۰۳ نسبت به مدت مشابه در سال ۱۴۰۲ می‌بینید که اولین شریک تجاری ما بیشترین کشوری که ما توانسته‌ایم بیشتر بهش صادرات داشته باشیم کشور برزیل است که ۱۲۷ میلیون دلار ما توانسته‌ایم در سال ۱۴۰۳ در چهار ماهه اولش به آنجا صادرات داشته باشیم این عدد برای همین مدت در سال ۱۴۰۲ چقدر بوده که اینقدر رشد کرده در سال ۱۴۰۲ یک میلیون دلار ما توانسته‌ایم در چهار ماهه اول سال صادرات داشته باشیم خود همین باعث شده که یک رشد چقدری را تجربه کنیم ۱۲ هزار درصدی را تجربه کنیم البته که ما در این آمار رشدمان که جمعاً شده بین ۵ کشور ۷۳۷ درصد رشد صادرات برای یک سری از کشور‌ها منفی بوده مثلاً کشور دوم ونزوئلا است که ۳ درصد کاهش پیدا کرده آمار صادرات ما علی رغم همه صحبت‌ها و تاکیداتی که در این چند ساله داریم می‌شنویم راجع به تجارت با این کشور‌ها از نظر همسویی سیاسی و ... و همه چیز‌هایی که خودتان می‌دانید چقدر بوده سال ۱۴۰۲ چهار ماهه اول سال بوده ۱۵ میلیون دلار امسال رسیده به ۷ میلیون دلار و کاهش پیدا کرده، اما کماکان در کشور‌هایی که در ۵ کشور اولی است که ما بهشون صادرات داشته‌ایم برای کوبا وضعیت برعکس است مثلاً در چهار ماهه اول سال می‌بینید که ما صادراتی اصلاً نداشتیم به کوبا، ولی در چهار ماهه ۱۴۰۳ این عدد به ۶۸۶ هزار دلار رسیده اعداد اعداد زیادی نیستند ولی خوب از صفر رسیدن به این عدد‌ها، اعداد قابل توجهی هستند یک نکته هم که در داخل برنامه بیشتر راجع به آن صحبت می‌کنیم یکی اینکه آمار‌های رسمی گمرک که ما یک خورده صادرات غیر رسمی هم از مبادی دیگری داریم به اینها که راجع به این صحبت خواهیم کرد حالا در تصویر قبلی آن پنج کشور اول بودند از آرژانتین و برزیل و شیلی گرفته که نگاه کردیم اینها بقیه کشور‌ها هستند ۱۴ تا تا ۱۵ تا کشور آمریکای لاتین هستند که ما باهاشون تجارت می‌کنیم آمار‌ها نشان می‌دهد که به جز آن یکی دو کشوری که خدمتتان عرض کردم بقیه تجارت در ال ۱۴۰۳ خیلی مطلوب نبوده مثل کجا شما در درصد تغییرات که دارید اینجا می‌بینید یک سری کشور‌ها منفی ۴۹ درصد منفی ۷۳ درصد منفی ۱۰۰ درصد که برای گواتمالا بوده، خیلی کشور‌های بزرگی نیستند ولی به هر حال در سبد صادراتی ما ما باید برویم بررسی کنیم که چه اتفاقی افتاده که ما در سال ۱۴۰۲ به این کشور‌ها صادرات داشته‌ایم و در سال ۱۴۰۳ اصلاً این اتفاق نیفتاده بقیه کشور‌ها و چند کشور دیگر هم ما این منفی ۱۰۰ را داریم در حوزه صادرات به طور کلی چیزی که صادر کرده‌ایم ۱۳۶ میلیون دلار بوده ۴۳۶ کیلو هم وزنش بوده در سال ۱۴۰۲، ۱۷ میلیون دلار بوده یک رشد ۷۰۰ درصدی را شاهدش بوده‌ایم، تصویر آخر را هم با هم ببینیم و ببینیم که چه اقلامی را صادر کرده‌ایم یکی ازتجاری که باهاش صحبت می‌کردم می‌گفت که خودش به تنهایی در سال‌های گذشته فقط مثلاً به برزیل ۳۰ میلیون دلار در سال فرش صادر می‌کرده الان کل کشور را جمع بزنید شاید به ۲۰ میلیون دلار صادرات نرسد این یکی از علت‌هایی است که مثلاً به این کشور‌ها صادراتمان کاهش پیدا کرده دارید می‌بینید که اگر ما پتروشیمی یعنی مثلاً اولیه اوره است که یک سهم ۱۲۶ میلیون دلاری را از این صادرات بگیریم خیلی در حوزه صادرات نفتی محصولات دیگر حرفی برای گفتن نداریم علی رغم اینکه در حوزه صادرات از این کشور‌ها میلیارد دلاری داریم وارد می‌کنیم مثل برزیل که عمده‌اش البته کالا‌های اساسی مثل سویا و کنجاله و گوشت و بقیه چیز‌هایی که داریم وارد می‌کنیم یک سری سیم پیچ مسی صادر کرده‌ایم تراکتور صادر کرده‌ایم و اجزا و قطعات موتور‌های وسایل نقلیه هوایی که جمعاً شده همان عددی که خدمتتان عرض کردم .

 

قریبی: نکته‌ای را جناب عالی اشاره کردید که حالا یک مقداری آمار را باید در دو طرف دید یعنی آمار طرف برزیلی را به طور مثال وقتی ما مقایسه می‌کنیم با آمار گمرکات ایران با هم همخوانی ندارد اگر دو طرف را با هم ببینیم شاید یک مقدار تصویر واقعی‌تری به دست بیاید ولی همانطور که جناب عالی هم اشاره کردید ما تجارتمان دچار نوسان بوده و در واقع بسته به فعل و انفعالات بازار حجم صادرات ما افزایش پیدا می‌کند یا کاهش پیدا می‌کند مثلاً در شرایطی که ممکن است برزیل اوره بیشتری نیاز داشته باشد یا بازار‌ها دچار تلاطم باشند یا قیمت‌ها افزایش پیدا می‌کند مثل آنچه که در سال ۹۹ و سال ۱۴۰۰ اتفاق افتاد صادرات ما یک افزایش قابل توجهی پیدا می‌کند و به بالای یک میلیارد دلار می‌رسد ولی بعد ناشی از همین نوسانات قیمت ممکن است کاهش پیدا بکند دلیل عمده‌اش هم این است که ما استراتژی حفظ بازار را نداریم یعنی در واقع این را موکول می‌کنیم به اینکه چه اتفاقاتی در روابط دوجانبه تجاری حادث شود. 

قریبی: ببینید باز یکی از مشکلاتمان همین است یعنی ببینید ما تولید کنندگان پتروشیمی مان که عمده صادرکنندگان ما هستند نگاهشان فروش است و فروش ما به صورت مناقصه‌ای است اعلام می‌کنند مناقصه هر طرفی که شرکت می‌کند می‌تواند بار را بخرد ولی اگر ما نگاه تولید کننده تاجر داشته باشیم یعنی تولید کننده ما برنامه‌ریزی داشته باشد که از این بازار ۱۰ میلیون تن واردات اوره برزیل ما می‌توانیم تا سقف ۳ میلیون تنش را پر کنیم ببینید ما ۳ میلیون تن از ۱۰ میلیون تن اوره وارداتی برزیل را می‌توانیم تامین کنیم اگر نگاه حفظ بازار داشته باشیم ما می‌توانیم با در واقع یک سری عملیات تجاری این عدد را حفظ کنیم و حفظ این عدد نمی‌تواند در قالب فروش‌های روش‌های سنتی و اینکه شما مثلاً بارتان را به مناقصه بگذارید آیا تاجری بیاید اراده کند و بخرد و ببرد برای بازار برزیل یا نه اینجوری که می‌شود دچار نوسان می‌شود یعنی ممکن است یک سالی مثلاً هند برای تاجر ما اولویت پیدا کند یک سالی ممکن است برزیل حالا این مشکلش چیست مشکلش این است که شما بعد از یک مدت وقتی در یک بازاری حضور نداشته باشید آن بازار را از دست می‌دهید حفظ بازار استراتژی حفظ بازار باید مهم‌ترین هدف تولید کنندگان و صادرکنندگان ما باشد که ما در این زمینه یک مقدار مشکل داریم و شاید یکی از و احتمالاً حتماً یکی از روش‌ها این است که ما بخش خصوصیمان را و تجار بخش خصوصی‌مان را تشویق کنیم که هم در این حوزه وارد شوند و ازشون حمایت کنیم سیاست‌های حمایتی اعمال کنیم که بتوانند بار را ببرند به بازار‌های دوردست و حفظ بازار کنند و در مقابل صادرات واردات محصولات کالا‌های اساسی که بخشی از امنیت غذایی ما است را هم تامین بکنند. 

عامریان: من اجازه می‌خواهم، چون آقای دکتر قریبی توضیح دادند یکم برگردم راجع به برزیل یک چند دقیقه‌ای صحبت کنم بعد برگردیم به سمت آمار ببینید برزیل از کشور‌های آمریکای جنوبی یا لاتین جز کشور‌هایی است که بیشترین مراوده تجاری را با کشور ما دارد ما حدود ۲۰ سال است که با برزیل واردات مان بیشتر بوده و الان که بیشترین کالا‌های اساسی را داریم از این کشور وارد می‌کنیم حالا به صورت آماری که داریم، چون خیلی رسمی نیستند بین ۶ تا ۸ میلیارد دلار ما فقط واردات کالا‌های اساسی را داریم که علت این هم که مشخص نیست به خاطر این است که ما کشتی‌ها مستقیم به بنادر ما ورود نمی‌کنند به غیر از برخی از کشور‌های فله بر که نهاده را حمل می‌کنند بقیه کشور‌ها در بنادر دیگر به صورت کراسیستاف کالا را حمل می‌کنند ما واقعاً نمی‌توانیم این آمار را دقیق اعلام کنیم ولی بین ۶ تا ۸ میلیارد دلار است برزیل چیزی حدود ۵۰۰ میلیارد دلار تراز تجاریش است صادرات واردات که حدود ۲۸۰ میلیارد دلار واردات دارد و کشور ما سهمی حدود ۱۰۰ میلیون دلار یا کمتر در این چند سال البته و همین طوری هم که الان چهار ماهه امسال را دیدیم بیشترش اوره بوده یعنی ۱۲۶ میلیون دلار از این محصولات صادراتی ما اوره بوده در حالی که اتاق بازرگانی از زمانی که تاسیس شد یعنی الان فکر می‌کنم ۴ تا ۵ سال است که ما در شهر سان پائولو یک نمایندگی اتاق را تاسیس کرده‌ایم همکاری خوبی که در زمانی که آقای دکتر قریبی سفیرمان بودند در کشور برزیل داشتیم خوشبختانه در آن چند سال آمار صادراتمان خیلی بهتر بود ما از سال قبل آمارمان خیلی کاهشی‌تر شده. 

عامریان: ما اوره را داشتیم یک میلیارد و سیصد میلیون دلار به صورت غیر رسمی ما صادرات داشتیم به برزیل به خاطر این بود که مشکلاتی که مطرح می‌شد خوب سفیر ما هم زحمت می‌کشید و برنامه‌ها را طوری برنامه‌ریزی می‌کردیم که با مقامات حالا جلساتی می‌گذاشتیم و مشکلات را حل می‌کردیم اتاق ایران و برزیل از زمان تاسیسش تلاش کرد که یک سری مشکلاتی که ما برای صادرکنندگان داریم در برزیل اینها را حل و فصل کند یعنی ما فکر می‌کردیم بیشتر مشکل به خاطر این است یکی از مشکلات عمده‌ای که ما داریم این است که حقوق ورودی کالا‌ها در برزیل زیاد است بالای ۱۰۰ درصد در حالی که حقوق ورودی کالا‌های برزیلی که ما وارد می‌کنیم یک تا دو درصد است همیشه درخواست داشته‌ایم که ما به خاطر اینکه تراز تجاری دو کشور به شدت مثبت است برزیل یک تمهیداتی را داشته باشد حقوق ورودی برخی از کالا‌های ایرانی را کم بکند همین کاری که با کشور‌های همسایه‌اش انجام داد ولی تا امروز این اتفاق نیفتاده منتها ما اگر قرار بر این باشد که فقط بگوییم که برزیل بیاید مشکل ما را حل کند خوب مطمئناً نه برزیل فقط باید واردات کالا‌های خودش را به ایران تسهیل کند که مطمئناً هم این کار را می‌کند و در تلاش است که این ۸ میلیارد را حتی به ۱۰ میلیارد برساند ما باید در کشور خودمان دولتمردان ما تلاش بکنند کمک بکنند که این ۱۲۶ میلیون دلار با توجه به اینکه برزیل ۲۸۰ میلیارد دلار صادرات دارد حداقل من حالا پتروشیمی را عرض نمی‌کنم یک میلیارد دلار از این ۲۸۰ میلیارد دلار را ما می‌توانیم کالای ایرانی را صادر کنیم، چون فرش دست بافت ما تا چند سال پیش تا قبل از سال ۹۷ ما سالانه ۳۰ تا ۴۰ میلیون دلار صادرات فرش ایرانی را داشتیم به برزیل بعد از آن به یکباره در سال ۹۷ موضوع پیمان سپاری را آمدند مطرح کردند. 

 عامریان: ببینید مشکل پیمان سپاری بعضی از کالا‌ها مثل پتروشیمی‌ها شاید مشکلی نباشد ولی برای فرش دست بافتی که کل صادراتش آن زمان ۵۰۰ میلیون دلار بود عدد زیادی هم نبود متاسفانه کاری کردند که الان شده ۲۰ میلیون دلار چندین بار با وزیر سمت آقای فکر می‌کنم فاطمی امین بود که جلساتی رو گذاشتیم و گفتیم اجازه بدهید در قبال صادرات فرش ما ماشین وارد کشور کنیم یا یک کالای دیگری را وارد کنیم و حداقل به ۵۰۰ میلیون دلار برسد، چون فرش دستبافت بر خلاف کالا‌های دیگر حدود ۲ میلیون نفر به صورت مستقیم و غیرمستقیم دارند ارتزاق می‌کنند متاسفانه نشد و همین عوامل سازمان توسعه تجارت به عنوان متولی. 

عامریان: ببینید ما قبل از فرش یعنی قبل از سال ۹۷ کشمش خیلی صادرات را داشتیم، پسته خیلی صادرات داشتیم و فرش دست بافت و صنایع دستی و یک سری ماشین‌های صنعتی که الان هست در آمار مثل‌تراکتور، ولی آمار اینها هم آمده پایین کشمش خیلی خوب داشت در برزیل شناخته می‌شد حتی زعفران را تجار ما کار کرده بودند ولی این پیمان سپاری که آمد متاسفانه، چون کالایی که می‌آید برزیل فروش نمی‌رفت یا به صورت تجار مثلاً فرش فروش ما ۲۴ ماهه به صورت اقساط می‌فروختند ولی دولت ما می‌گوید که سه ماه بعد باید شما ارزتان را برگردانید دیگر دوستان صادراتش را قطع کردند. 

قریبی: ببینید یک مسئله‌ای داریم مسئله ساختاری است به جز این سه کشوری که شما هم در گزارشتان اشاره کردید کوبا و ونزوئلا و نیکاراگوئه بقیه اقتصاد‌ها در این منطقه کاملاً خصوصی هستند یعنی در برزیل دولت مطلقا در بحث اقتصاد تصدیگری ندارد و بخش خصوصی و تشکل‌های بخش خصوصی هستند که کار می‌کنند جالب است شما بدانید که مثلاً کل بخش معدن برزیل در دست موسسه معدن موسسه معدن یک موسسه‌ای است که مجموعاً ۴۰ میلیارد دلار در سال تولید دارد یا مثلاً انجمن خودرو یا قطعات خودرو یک انجمن بزرگی است که ۲۷ خودروساز اصلی که در بازار هستند با این انجمن هماهنگ می‌کنند یعنی دولت نقشش واقعاً حداقلی است حالا یک کشور‌هایی هم داریم که برعکس از آن سه کشوری که اشاره کردم اتفاقاً دولت خیلی نقش حداکثری دارد، ما وقتی به آمریکای لاتین نگاه می‌کنیم حتماً باید حواسمان باشد که به کجا داریم نگاه می‌کنیم قسمت‌هایی که بخش خصوصی هستند ما باید طرف‌هایی که می‌توانند با بخش خصوصی برزیل به عنوان مثال یا آرژانتین یا شیلی کار بکنند آنها را تقویت کنیم و بیندازیم جلو و مشکلاتشان را حل کنیم در اینجور جا‌ها. 

قریبی: خوب ببینید کلاً در مملکت ما ساختار بخش خصوصی خیلی ساختار قوی نیست در مقابل هر کدام از این انجمن‌هایی که خدمتتان گفتم و در برزیل است خیلی برای خودشان جایگاه بالایی دارند و نقش دارند ما خیلی کم می‌بینیم در جامعه‌مان که مثلاً این تشکل‌ها نقش آفرینی بکنند ما همیشه می‌بینیم که دولت و بخش‌های مرتبط دولتی هستند که ظهور و نفوذ دارند در این بخش‌ها این را یک مقداری بایستی ما بخش خصوصیمان را تقویت کنیم تشکل‌ها را تشویق کنیم که بروند در این بازار. 

قریبی: برای مثال ما الان از سال ۱۴۰۰ دفتر اتاق بازرگانی ما در شهر سان پائولو داریم همین یک حرکت است بخش خصوصی ما که آمده یک دفتر در مهم‌ترین شهر تجاری برزیل و حتی آمریکای جنوبی تاسیس کرده یک قدم بزرگی بوده حالا باید تجار حول این اتاق بازرگانی بیایند با همدیگر تعامل کنند و در قالب تشکل‌ها بروند جلو ما مثلاً الان نگاه کنیم می‌بینیم که چند تا وارد کننده کالا‌های اساسی داریم حالا از گوشت گرفته تا بقیه محصولات مثلاً سویا ذرت هیچ وقت شده اینها در یک تشکلی دور هم جمع شوند مثلاً انجمن وارد کنندگان ذرت انجمن وارد کنندگان سویا، اینها بیایند به عنوان یک بازیگر در مقابل تشکل‌های بخش خصوصی طرف مقابل بنشینند و برنامه‌های بلند مدت بگذارند در بازاری مثل بازار برزیل و آمریکای لاتین فعالیت‌های دفعتی اینکه شما یک باری را دفعه بفروشید و یا بخرید تمام شود اینها ممکن است در کوتاه مدت تامین کند آن تاجر ما را ولی برای تجارت بلند مدت کشور ما کارساز نیست ما یک تجارتی لازم داریم که منظم باشد مستمر باشد و هم کلیف بازار ما در آن کشور روشن باشد و هم تکلیف بازار طرف‌های خارجی در کشور ما. 

 قریبی: اولاً که مرتب با بخش خصوصی تقریباً روزانه در ارتباط بودیم روزی نبود که ما ویدیو کنفرانس با بخش‌های مختلف من انجمن‌ها را اگر بخواهم اسم ببرم یا تولید کنندگان مختلف یا هلدینگ‌های بزرگ به اتفاق جناب آقای عامریان که در واقع رئیس اتاق بازرگانی هستند خیلی کمک می‌کردند که ما بتوانیم این برنامه‌ها را بگذاریم در سان پائولو یکی از کار‌های بزرگی که انجام شد و هنوز هم در واقع ادامه دارد این است که شرکت‌های ایرانی پاشون به نمایشگاه‌های بزرگ تجاری برزیل باز شد نمایشگاه‌ها محلی هستند که تجار از کشور‌های مختلف آنجا همدیگر را می‌بینند با همدیگر صحبت می‌کنند محصولشان را معرفی می‌کنند ما در حوزه سنگ‌های ساختمانی در حوزه بهداشت و درمان و دارو شرکت‌های ما در قالب پاویون در قالب نمایشگاه‌ها شرکت کردن در قالب بخش خصوصی خودشان را معرفی کردند ظرفیت‌هایشان را شناسانده‌اند در قالب فولاد به همین شکل در قالب معدن یک هیئت بزرگ معدنی با کمک اتاق بازرگانی آمدند آنجا در نمایشگاه معدن برزیل شرکت کردند و هنوز هم این ارتباطات و تماس‌ها ادامه دارد اینها باید ادامه پیدا کند و ما برسیم به یک روابط پایدار و مستمر با هدف حفظ بازارمان و گسترش بازار‌ها. 

قریبی: ببینید پیمان سپاری یک بخش سیاست گذاری دولت است که دولت با همان ساز و کاری که این را گذاشته آن را می‌تواند بردارد ولی حمل و نقل این شکلی نیست، اما وقتی که با شرکت‌های حمل و نقل صحبت می‌کنیم آنها هم توقع دارند که یک مقداری از تجارت قابل پیش‌بینی وجود داشته باشد تا آنها هم بتوانند خط‌های حمل و نقل مستمر و دائمی بگذارند ولی من می‌خواهم عرض کنم که فاصله و بحث مسافت چالش نیست فاصله بین چین و برزیل خیلی خیلی بیشتر از فاصله ایران و برزیل است چین و برزیل در سال ۲۰۰۰، ۳ میلیارد دلار تعامل تجاری داشتند الان رسیده به ۱۷۰ میلیارد یعنی بعد از ۲۳ سال رسیده به ۱۷۰ میلیارد دلار این نشان می‌دهد که حمل و نقل مانع نیست و چالش نیست حالا من مثال‌های دیگر هم دارم که مقایسه کنم که چقدر می‌تواند تجارت با این حوزه تجارت سودمندی باشد.